Zarząd spółki prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz, w dużej mierze samodzielnie decyduje o działalności operacyjnej, zawieraniu umów, zaciąganiu zobowiązań. Z szerokim zakresem uprawnień wiąże się także wysokie ryzyko i odpowiedzialność, zwłaszcza w przypadku problemów finansowych reprezentowanej przez siebie spółki.
Odpowiedzialność w przypadku bezskutecznej egzekucji wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Zgodnie z art. 299 Kodeksu spółek handlowych jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. W przypadku, gdy spółka nie spłaci swoich długów, a postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika okaże się bezskuteczne lub przynajmniej jest oczywiste, że byłaby nieskuteczna, gdyby ją prowadzono, wierzyciel spółki będzie mógł skutecznie wnieść powództwo przeciwko członkowi zarządu. Jeżeli sąd pozew uwzględni, to członek zarządu, nawet jeżeli w chwili orzekania już nie pełni tej funkcji, zostanie zobowiązany do spłaty długu spółki z własnego majątku.
Członkowi zarządu, pozwanego przez wierzyciela spółki, przysługują środki obrony przeciwko powództwu. W pierwszej kolejności może wskazać majątek spółki, który zaspokoi wierzyciela. Jeżeli nie jest to możliwe i zaspokojenie z majątku spółki nie nastąpi, to może wykazać, że złożył wniosek o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie lub w tym czasie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne. Na temat terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości możesz przeczytać tu: KLIKNIJ W LINK.
Członek zarządu może powoływać się na fakt, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy lub że wierzyciel nie poniósł szkody. Kluczowa jest okoliczność, że to na pozwanym członku zarządu ciąży obowiązek wykazania zaistnienia przesłanek, które pozwolą uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Stąd też tak istotne jest, by prawidłowo przygotować odpowiedź na pozew wierzyciela i właściwie przygotować strategię obrony.
Przepisy Prawa upadłościowego a nieterminowe ogłoszenie upadłości
Jest to uregulowanie prawne zbliżone do omawianego powyżej art. 299 k.s.h. Jednakże dotyczy każdego, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Zatem obejmuje także członków zarządu spółki akcyjnej, wspólników spółek osobowych, zarządców sukcesyjnych, jednoosobowych przedsiębiorców. O upadłości jednoosobowego przedsiębiorcy możesz przeczytać w artykule – KLIKNIJ W LINK.
Osoby wskazane powyżej mogą ponosić odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie, chyba że nie ponoszą winy. Udowodnienie braku winy leży po stronie pozwanego reprezentanta firmy i nie jest łatwym zadaniem.
Ponadto, osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności jeżeli wykażą, że w terminie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
Ostatecznie pozwany może bronić się wykazując brak szkody po stronie wierzyciela. W tym przypadku domniemywa się, że szkoda, o której mowa powyżej, obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela wobec dłużnika.
Odpowiedzialność podatkowa oraz z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne
Nie należy zapominać o odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych za zobowiązania o charakterze publicznoprawnym. Odpowiadają oni za zaległości podatkowe i składkowe do ZUS solidarnie i całym swoim majątkiem.
Dochodzenie od członków zarządu odpowiedzialności przewidzianej w przepisach Ordynacji podatkowej jest możliwe po przeprowadzeniu egzekucji zakończonej niezaspokojeniem wierzyciela – organu. Bezskuteczność egzekucji następuje wówczas, gdy egzekucja dotyczyła całego ujawnionego za pomocą odpowiednich procedur majątku spółki. Natomiast wierzyciel wyczerpał wszystkie sposoby egzekucji, jednak cel egzekucji, jakim jest wyegzekwowanie wszystkich zaległości podatkowych, nie został osiągnięty. Warto zwrócić uwagę na art. 116 § 2 o.p. Zgodnie z nim odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań spółki. termin płatności upłynął w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Członek zarządu może uwolnić się odpowiedzialności za zobowiązania spółki na zasadach analogicznych jak w przypadku art. 299 k.s.h.
Orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej
Dotkliwą sankcją za niezgłoszenie wniosku o ogłoszeniu upadłości przedsiębiorstwa w terminie może być zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Okres zakazu wynosi od jednego roku do dziesięciu lat. Zakaz ten należy rozumieć szeroko. To zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia.
Wymiar zakazu w konkretnej sprawie zależy od stopnia winy, jaki ponosi osoba odpowiadająca, oraz od skutków podejmowanych działań. W przypadku braku jakiejkolwiek winy sąd nie może orzec zakazu.
Przepisy też wskazują, że mimo zaistnienia powyższej przesłanki, sąd może oddalić wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Dzieje się tak, gdy został złożony wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego, a rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli jest nieznaczny.
Odpowiedzialność karna
Zgodnie z art. 586 k.s.h.: „kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”. Sankcją karną są również inne czyny, jak np. wybiórcze spłacanie lub zabezpieczanie wierzycieli w obliczu grożącej niewypłacalności lub upadłości