Zmierzają do końca pracę nad zapowiadaną od dłuższego czasu ustawą, która ma ograniczyć niektóre skutki kradzieży tożsamości 11 lipca projekt został przekazany do podpisu Prezydentowi, jednakże na wdrożenie wszystkich rozwiązań, które przewidziane są w ustawie, przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać.
Cel ustawy
Przypomnijmy, że przyjęte w ustawie środki zwiększające ochronę przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych będą miały charakter następczy. Oznacza to, że w razie kradzieży tożsamości w wyniku np. wycieku danych oraz zgubienia lub kradzieży dokumentu tożsamości, osoba dotknięta takim zdarzeniem będzie mogła zastrzec swój numer PESEL w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL. Następie na podmiotach zobowiązanych przez ustawę ciążyć będzie obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL przed dokonaniem określonej czynności.
Uruchomienie wspominanego rejestru nastąpi po ogłoszeniu przez Ministra Cyfryzacji stosownego komunikatu o wdrożeniu rozwiązań technicznych umożliwiających stosownie ustawy. Ma to mieć miejsce nie później niż 31 grudnia 2023 r.
Proponowane rozwiązania ochronne
Tym, co skłoniło ustawodawcę do podjęcia działań zmierzających do ograniczenia skutków kradzieży tożsamości, była postępująca w ostatnich latach możliwość dokonywania różnego rodzaju czynności na odległość, w tym za pośrednictwem elektronicznych kanałów komunikacji. W przypadku kradzieży lub utraty danych, czynności rodzące określone, często daleko idące skutki prawne, dokonywane były bez wiedzy i zgody osoby, której dane dotyczą. W taki sposób dochodziło do prób wyłudzeń kredytu, pożyczki czy też wydania duplikatu karty SIM osobie, która nie była rzeczywistym abonentem. W takiej sytuacji karta SIM mogła zostać następnie użyta do autoryzowania transakcji finansowych.
Zobowiązane podmioty i ich obowiązki
Ustawa obejmuje swoim zakresem szerokie grono podmiotów. Akt prawny nakłada obowiązki m.in. na banki, instytucje kredytowe, notariuszy i przedsiębiorców telekomunikacyjnych.
Po stronie m.in. banków i instytucji kredytowych zacznie funkcjonować obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL konsumenta przed zawarciem umowy na prowadzenie rachunku bankowego, kredytu pożyczki czy leasingu. Posiadacz numeru PESEL będzie mógł z kolei skutecznie zablokować możliwość dokonania ww. czynności, zastrzegając swój numer identyfikacyjny w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL.
Bank lub instytucja kredytowa nie będą mogły domagać się od konsumenta i jego następców prawnych zaspokojenia roszczeń z tytułu zawarcia np. umowy kredytu ani zbyć wierzytelności powstałej z tej umowy, jeśli w chwili jej zawierania numer PESEL tego konsumenta był zastrzeżony w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL.
Podobne obowiązki nałożone zostały na notariuszy. Będą oni zobowiązani do odmowy dokonania czynności notarialnej, której przedmiotem jest nabycie, zbycie lub obciążenie nieruchomości lub udziały w niej, jeśli numer PESEL strony takiej czynności widniał będzie w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL.
Z kolei na przedsiębiorcach telekomunikacyjnych ciążyły będą obowiązki, które mają ograniczyć zjawisko tzw. SIM swappingu – wyrobienia duplikatu karty SIM, która może później zostać użyta do autoryzowania transakcji wykonywanych przez przestępców w instytucjach płatniczych.
Przed wydaniem kopii lub wtórnika (duplikatu) karty SIM, przedsiębiorca telekomunikacyjny będzie miał obowiązek weryfikacji w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL tego, czy numer podany przez abonenta jest zastrzeżony. W razie niedostępności rejestru zastrzeżeń numerów PESEL trwającej dłużej niż 15 minut, przedsiębiorca telekomunikacyjny może podjąć jedno z dwóch działań: odmówić wydania kopi/duplikatu karty SIM do czasu przywrócenia dostępności systemu, albo wydać kartę/duplikat karty SIM z zachowaniem należytej staranności przy weryfikacji tożsamości abonenta i udokumentować dokonanie tej weryfikacji. Naruszenie obowiązków ustawowych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych będzie karane finansowo przez Prezesa UKE.
Obowiązek weryfikacji danych zastrzeżonych w rejestrze będzie spoczywał na ww. podmiotach począwszy od 1 czerwca 2024 r.