Uzupełnienie daty płatności weksla gwarancyjnego in blanco po upływie terminu przedawnienia
W dniu 11 września 2020 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę w sprawie o sygn. akt III CZP 72/19, która wyklucza możliwość wypełnienia przez wierzyciela daty płatności weksla gwarancyjnego in blanco po terminie przedawnienia należności, którą weksel zabezpiecza.
Weksel in blanco
Kwestia ta jest ważna z perspektywy praktyki obrotu gospodarczego, w której weksle gwarancyjne są częstym i chętnie wykorzystywanym instrumentem zabezpieczającym płatność. Bardzo często weksle te są niezupełne w chwili wystawienia (tzw. weksle in blanco), tj. nie posiadają wszystkich elementów określających należność wekslową, takich jak kwota do zapłaty (suma wekslowa) czy termin płatności. Elementy te są następnie uzupełniane przez wierzyciela, zgodnie z porozumieniem zawieranym między stronami. Dzięki temu weksle są elastycznym narzędziem zabezpieczającym interes wierzyciela, który dodatkowo m.in. umożliwia uzyskanie nakazu zapłaty umożliwiającego zabezpieczenie przez komornika dochodzonej należności jeszcze przed uprawomocnieniem się wyroku.
Stan prawny przed uchwałą
W starszych orzeczeniach Sądu Najwyższego, zgodnie z tradycyjnym poglądem, przyjmowano, że każde zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny, czyli jest niezależne od stosunku prawnego, który weksel ma zabezpieczać. Praktyka obrotu wskazywała, że znaczna część deklaracji wekslowych dawała wierzycielowi swobodę w wyborze daty płatności weksla in blanco. Przykładowo oznaczało to, że dłużnik może być zobowiązany do zapłaty za weksel zabezpieczający płatność kary umownej, nawet jeśli zobowiązanie do zapłaty samej kary umownej przedawniło się. Zobowiązanie do zapłaty kary umownej nie było bowiem związane ze zobowiązaniem do zapłaty sumy wekslowej.
W nowszych orzeczeniach Sądu Najwyższego zaczęto przyjmować jednak, że weksle gwarancyjne są szczególnym typem zobowiązań wekslowych, które nie mają charakteru samoistnego. Sądy zaczęły stać na stanowisko, że należności wekslowe są nierozerwalnie związane z należnością główną, którą zabezpieczają. Wierzytelność wynikająca ze zobowiązania wekslowego powinna zatem przedawniać się tak jak zobowiązanie wynikającego ze stosunku podstawowego.
Aktualny stan prawny
W omawianej uchwale Sąd Najwyższy przychylił się do stanowiska prezentowanego w nowszym orzecznictwie. W ocenie Sądu Najwyższego zabezpieczenie wekslowe ma służyć jedynie uproszczeniu realizacji istniejącego roszczenia, a nie przyznawanie wierzycielowi dodatkowych uprawnień co do elementów takich jak wysokość należności, czy wydłużenie terminu przedawnienia. Oznacza to, że aktualnie wierzyciel nie ma pełnej swobody uzupełnienia weksla in blanco w zakresie ustalania terminu płatności. Termin płatności weksla in blanco nie może być terminem przypadającym po dacie przedawnienia roszczenia wynikającego z należności głównej, którą weksel zabezpiecza.