Sejm przegłosował nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw. Wprowadzony zostanie szereg znaczących zmian. Większość z nich zmusi zainteresowanych do wprowadzenia licznych modyfikacji celem dostosowania się do nowego stanu prawnego. Co zmieni się w kwestii zgłaszania naruszeń przepisów ustawy?
Anonimowe zgłaszanie naruszeń prawna
Aktualnie obowiązująca ustawa zobowiązuje instytucje obowiązane do ustalenia procedury anonimowego zgłaszania przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji obowiązanej naruszeń przepisów. Dotyczy to zarówno rzeczywistych jak i potencjalnych naruszeń. Chodzi o regulacje z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Procedura taka powinna określać m.in. osobę odpowiedzialną za odbieranie zgłoszeń i sposób ich odbierania. Zdefiniowany ma być również sposób ochrony osoby, która zgłosiła naruszenie i sposób postępowania w celu wykrycia oraz usunięcia naruszenia.
Co nowego w procedurze?
Oprócz dotychczasowych wymagań co do treści procedury, Nowelizacja ustawy AML wprowadza wymóg określenia sposobu ochrony pracownika lub innej osoby wykonującej czynności na rzecz instytucji obowiązanej dokonujących zgłoszenia. Podmiot zobowiązany ma zapewniać co najmniej ochronę przed działaniami o charakterze represyjnym lub wpływającymi na pogorszenie sytuacji prawnej lub faktycznej. Działania mają chronić również przed groźbami.
Wspominając o pogorszeniu sytuacji faktycznej lub prawnej, ustawodawca ma tu na myśli przede wszystkim zmianę warunków zatrudnienia osoby dokonującej zgłoszenia.
Ochronie mają podlegać dane osobowe podmiotu dokonującego zgłoszenia, oraz osoby podejrzanej o naruszenie przepisów. Wszelkie procedury muszą przebiegać w zgodzie z przepisami o ochronie danych osobowych.
Obligatoryjna ochrona dla pracowników
Nowelizacja ustawy AML kładzie silny nacisk na obowiązek zapewnienia pracownikowi lub współpracownikowi efektywnej ochrony. Takiej, która zapobiegłaby pogorszeniu jego sytuacji wskutek działań represyjnych z powodu zgłoszonego naruszenia. Instytucja obowiązana powinna wprowadzić procedurę skutecznie zapobiegającą kierowaniu w stosunku do takiej osoby gróźb. Musi również zapewnić ochronę danych osobowych sygnalisty przed dostępem ze strony osób nieuprawnionych.
Nowością jest wprowadzenie w nowym art. 53a ustawy możliwości zgłaszania naruszeń ustawy przez pracowników i inne osoby działające na rzecz instytucji obowiązanej bezpośrednio Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej. Przepis ma zastosowanie jeżeli takie osoby byłyby narażone na działania o charakterze represyjnym i innych wymienionych powyżej. Celem przepisu jest ochrona pracownika i zabezpieczenie go przed zmianą warunków zatrudnienia.
Jak działać zgodnie z przepisami?
Z perspektywy instytucji obowiązanej istotne jest takie zorganizowanie sprawnego systemu zgłaszania naruszeń. Pracownicy i inne osoby pracujące na jej rzecz muszą mieć możliwość bezpiecznego sygnalizowania przełożonym swoich podejrzeń co do ewentualnych przypadków naruszenia przepisów.
Warto pamiętać, że brak takiego systemu nie będzie pozbawiać pracowników i współpracowników możliwości zgłoszenia naruszeń właściwym organom. Odpowiednio wczesne wykrycie naruszenia w ramach organizacji może pozwolić na ich usunięcie i zapobiec kolejnym naruszeniom. W konsekwencji może to zapobiec zastosowaniu wobec przedsiębiorcy sankcji za naruszenie ustawy lub umożliwić złagodzenie tej sankcji.
Jakie sankcje grożą przedsiębiorcom za niezastosowanie przepisów ustawy?
Aktualnie niewykonanie dużej części obowiązków wynikających z ustawy AML, (m.in. wdrożenia wewnętrznej procedury zapobiegania praniu pieniędzy, wprowadzenia procedury anonimowego zgłaszania naruszeń, wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za wykonywanie obowiązków z ustawy, stosowania środków bezpieczeństwa finansowego) jest obwarowane karami administracyjnymi.
Kara administracyjna wymierzona na podstawie ustawy AML może przybrać formę sankcji pieniężnej w wysokości do dwukrotności korzyści osiągniętej z naruszenia. Jeśli wysokości korzyści nie da się ustalić – do wysokości równowartości 1.000.000 euro. W przypadku niektórych kategorii instytucji obowiązanych kary finansowe mogą być wyższe.
Ustawa przewiduje również inne sankcje za naruszenie ustawy, w tym publikację informacji o naruszeniu, cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenia z rejestru działalności regulowanej, zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę obowiązaną. Niektóre sankcje wymierzone na podstawie ustawy mogą być zatem dla przedsiębiorcy bardzo dotkliwe.
Kiedy przepisy wejdą w życie?
Zgodnie z art. 25 ustawy nowelizującej, przepisy mają wejść w życie 14 dni od jej ogłoszenia. Istotna część przepisów wejdzie jednak w życie później. Przepisy dotyczące rozszerzenia katalogu instytucji obowiązanych mają wejść w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia. Przepisy odnoszące się do niektórych obowiązków w zakresie oceny ryzyka transakcji gospodarczej, ochrony sygnalistów i wprowadzenia nowych kategorii działalności regulowanej wchodzą w życie po sześciu miesiącach od ogłoszenia ustawy.
Z uwagi na szeroki zakres zmian wprowadzanych ustawą przedsiębiorcy nie powinni jednak zwlekać z przystąpieniem do realizacji nowych obowiązków. Zwłaszcza, że wdrożenie ustawy u podmiotu, który wcześniej jej nie stosował wymaga wprowadzenia istotnych zmian organizacyjnych, opracowania obszernych procedur i przeszkolenia pracowników z ich stosowania.
Ustawa wprowadza wyżej wspomniane nowe instytucje obowiązane. Szczegóły sprawdzisz TUTAJ.
Dalsze prace nad ustawą można śledzić TUTAJ