Przedsiębiorcy często zmagają się z sytuacją, gdy ich kontrahent zwleka z uregulowaniem zaległych należności. Rygor natychmiastowej wykonalności jest instytucją prawną, która znacznie przyspiesza proces odzyskiwania zaległości finansowych od dłużnika. W dalszej części artykułu przedstawiamy, co oznacza rygor natychmiastowej wykonalności, a także, w jakich przypadkach może zostać zastosowany.
Czym jest rygor natychmiastowej wykonalności?
Możliwość wykonania orzeczenia sądowego w drodze egzekucji określa się mianem wykonalności. Zgodnie z prawem warunkiem wykonalności orzeczenia jest jego uprawomocnienie, o którym mowa wtedy, gdy nie przysługuje od niego środek odwoławczy lub inny zwyczajny środek zaskarżenia. Istnieją jednak sytuacje, w których wyroki stają się wykonalne, mimo że nie zdążyły się uprawomocnić. Dzieje się tak wtedy, gdy sąd nadaje im rygor natychmiastowej wykonalności. W takim przypadku wyrok I instancji wystarcza do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, nawet jeśli pozwany wniósł apelację do orzeczenia.
Należy pamiętać, że natychmiastowa wykonalność, podobnie jak orzeczenie prawomocne, stanowią tak zwany tytuł egzekucyjny. Rozpoczęcie procedury egzekucyjnej jest możliwe dopiero po nadaniu wyrokowi przez sąd w odrębnym postępowaniu klauzuli wykonalności. Co to oznacza dla wierzyciela? Rygor natychmiastowej wykonalności jest szansą na szybszy początek działań windykacyjnych, a klauzula wykonalności jest tytułem wykonawczym niezbędnym do ich realizacji.
Kiedy nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności?
Nie w każdej sprawie można mieć do czynienia z rygorem natychmiastowej wykonalności. Jego nadanie jest możliwe wyłącznie w przypadku wyroków, które można wykonać w drodze egzekucji komorniczej. Do tej grupy zaliczają się m.in. orzeczenia mające za przedmiot dług, natomiast nie znajdują się w niej np. wyroki wyłącznie stwierdzające istnienie danej czynności prawnej.
Kwestię rygoru natychmiastowej wykonalności uregulowano w art. 333 k.p.c. Na jego podstawie można wskazać, w jakich przypadkach sąd zobowiązany jest do nadania wyrokowi tego rygoru, a kiedy zależy to od jego decyzji.
W jakim przypadku sąd ma obowiązek nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności?
Sąd jest z urzędu zobowiązany do nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, gdy:
- zasądza alimenty – w przypadku rat płatnych po dniu wniesienia powództwa; co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa nadaje rygor za okres maksymalnie trzech miesięcy,
- zasądza roszczenie uznane przez pozwanego,
- wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny.
Do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności w takich sytuacjach nie potrzeba wniosku powoda. Sąd we własnym zakresie zweryfikuje, czy zaszedł jakiś z powyższych przypadków i jeśli stwierdzi, że tak, to nada wyrokowi tego typu rygor.
W jakich sytuacjach nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności zależy od decyzji sądu?
W Kodeksie postępowania cywilnego wyróżniono przypadki, w których sąd nie jest zobligowany do nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, ale w ramach swoich uprawnień ma prawo podjąć taką decyzję. Do takiej sytuacji może dojść, kiedy sąd:
- zasądza należność z weksla, czeku, warrantu, rewersu, dokumentu, którego prawdziwość nie została zaprzeczona,
- uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania.
Istnieje również grupa spraw, w których do uczynienia wyroku natychmiastowo wymagalnym niezbędny jest wniosek powoda. Przedstawimy ją szerzej w kolejnym paragrafie.
Nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności na wniosek powoda
Aby do takiej decyzji sądu mogło dojść, musi zajść jedna z dwóch przesłanek:
- opóźnienie uniemożliwia lub utrudnia wykonanie wyroku,
- opóźnienie naraża powoda na szkodę.
Kto może złożyć tego typu wniosek? Osobami uprawnionymi są m.in. powód, interwenient uboczny i prokurator. Wniosek o nadanie rygoru można złożyć już w pozwie lub na dalszym etapie postępowania aż do jego uprawomocnienia się.
Podsumowanie
Rygor natychmiastowej wykonalności to korzystny instrument prawny dla wierzycieli, którzy chcą przyspieszyć proces odzyskiwania swoich należności finansowych. Nie we wszystkich przypadkach sąd może nadać go wyrokowi, natomiast w niektórych z nich jest to możliwe na wniosek osoby pragnącej odebrać zaległości od dłużnika. Aby pismo zostało sporządzone zgodnie z wymaganiami, należy powierzyć jego przygotowanie wykwalifikowanym specjalistom w tej dziedzinie. Kancelaria radców prawnych Michała Koniecznego i Marcina Wierzbickiego świadczy różnorodne usługi prawne, w tym przygotowanie poprawnego pod względem formalnym i umiejętnie uargumentowanego wniosku o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności. Nasz zespół ekspertów działa również w wielu innych obszarach – w firmie pracuje m.in. kompetentny radca prawny od nieruchomości oraz doświadczony doradca restrukturyzacyjny. Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą.