Zgodnie z orzeczeniem WSA w Łodzi (I SA/Łd 505/22) z dnia 4 października 2022 r. potwierdzającym aktualność orzeczenia NSA (II FSK 240/21) z dnia 27 kwietnia 2021 r. status rzeczywistego właściciela nie jest przesłanką zastosowania zwolnienia dywidend z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych.
Mimo wyroku NSA z kwietnia 2021 II FSK 240/21 Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych przez siebie interpretacjach indywidualnych w dalszym ciągu wskazywał, że status rzeczywistego właściciela przekazywanej dywidendy jest przesłanką zwolnienia tych dywidend z opodatkowania podatkiem CIT. Organ powoływał się przy tym na uzasadnienie do ustawy zmieniającej ustawę o CIT, w której prawodawca wskazał, że przewidziane ustawą preferencje podatkowe (zwolnienia podatkowe lub obniżona stawka podatku) mogą przysługiwać wyłącznie podmiotom będącym faktycznymi właścicielami otrzymywanych należności. Ma to na celu eliminowanie struktur podatkowych, w których korzyść podatkowa przyznana zostałaby podmiotowi, który pełni jedynie rolę pośrednika w płatności i nie jest jej beneficjentem rzeczywistym.
Zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy o CIT zwalnia się od podatku dochodowego przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
1) wypłacającym dywidendę oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest spółka mająca siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) uzyskującym dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, o których mowa w pkt 1, jest spółka podlegająca w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania;
3) spółka, o której mowa w pkt 2, posiada bezpośrednio nie mniej niż 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki, o której mowa w pkt 1;
4) spółka, o której mowa w pkt 2, nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania.
Jednakże na mocy art. 22 ust. 4a ustawy o CIT zwolnienie to ma zastosowanie w przypadku, kiedy spółka uzyskująca dywidendę posiada udziały (akcje) w spółce wypłacającej dywidendę w wysokości określonej w pkt 3 powyżej (tj. co najmniej 10%), nieprzerwanie przez okres dwóch lat (warunek ten uważa się za spełniony również w przypadku gdy okres dwóch lat nieprzerwanego posiadania udziałów (akcji) w wysokości co najmniej 10% przez spółkę uzyskującą dywidendę upływa po dniu uzyskania tej dywidendy – vide art. 22 ust. 4b ustawy o CIT).
W myśl natomiast art. 26 ust. 1 zdanie trzecie ustawy o CIT przy weryfikacji warunków zastosowania stawki podatku innej niż określona w art 22 ust. 1, zwolnienia lub warunków niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, płatnik jest obowiązany do dochowania należytej staranności, a przy ocenie dochowania należytej staranności uwzględnia się charakter, skalę działalności prowadzonej przez płatnika oraz powiązania w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 5 płatnika z podatnikiem (art. 26 ust. 1 zd. czwarte ustawy o CIT).
Zważywszy na powyższą regulację prawną i płynące z niej konsekwencje prawne nie ma wątpliwości, że w obecnym stanie prawnym spółka chcąc skorzystać ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 22 ust. 4 ustawy o CIT musi spełnić łącznie wszystkie wymienione w art. 22 ust. 4 oraz art. 22 ust. 4a-4b, 4d przesłanki i warunki wskazane w art. 26 ust. 1c, art. 26 ust. 1f zdanie pierwsze; zaś płatnik przy weryfikacji warunków zwolnienia jest obowiązany do dochowania należytej staranności (art. 26 ust. 1 zdanie trzecie ustawy o CIT).
Jednakże, żaden z powyższych przepisów nie stanowi wprost o tym, że przesłanką zastosowania zwolnienia dywidendowego jest to, by odbiorca dywidendy spełniał ustawową definicję beneficjenta rzeczywistego i płatnik nie ma tym samym powodów do weryfikowania tego statusu. Próba nałożenia tego obowiązku na podstawie wymogu zachowania należytej staranności jest wyjściem poza ustawowy katalog przesłanek do zwolnienia i jest nieuprawnione.